Aardgas is een fossiele brandstof die in tegenstelling tot olie nog veelvuldig in de aarde zit. Nee, niet alleen in Slochteren. Aardgas zit de laatste jaren echter ook steeds vaker in bestelauto’s, want die zijn met dit goedje plotseling een stuk groener. En dat schept perspectieven voor de toekomst. Een schone toekomst.
Even terug naar de schoolbanken. Wat is aardgas eigenlijk? Aardgas bestaat voor het grootste, 81,9 procent, gedeelte uit methaan (CH4), voor 3,3 procent uit hogere gasvormige koolwaterstoffen, voor 14 procent uit stikstofgas en voor 0,8 procent uit kooldioxide. Let wel, dat is aardgas uit het welbekende Slochteren. Het gas dat in Nederland in de grond zit is zogeheten L-gas, laagcalorisch gas. Het heeft een methaangehalte van 80-88 procent. In Duitsland, waar rijden op aardgas al veel verder ingeburgerd is dan in Nederland, komt bijna overal H-gas uit de ‘Erdgastankstelle’. H-gas is hoogcalorisch gas, met een methaangehalte van 88-98 procent. Het verschil in methaangehalte tussen L- en H-aardgas komt tot uiting in de energiewaarde ervan. H-gas heeft circa vijftien procent meer energiewaarde dan L-gas. Stop je het in een bestelauto, dan kom je met een kg H-gas (want aardgas tank je in kilo’s) dus beduidend verder dan met L-gas. Dat zien we later deze test nog wel terug, want wij tankten net over de grens in Duitsland L-gas. Om aardgas in auto’s te gebruiken wordt het onder druk (200 bar) samengeperst in tanks in of onder de auto en dan heet het Compressed Natural Gas (CNG). CNG heeft diverse voordelen boven diesel. Het heeft een nihile uitstoot van fijnstof en roet en ook de CO2-uitstoot van aardgasauto’s in in veel gevallen lager dan die van vergelijkbare dieselauto’s.
Tot zover de scheikundeles. Deze multitest heeft vier bestelauto’s op aardgas in de hoofdrol: de Ford Transit CNG, de Iveco Daily CNG, de Mercedes-Benz Sprinter CNG en de Volkswagen Transporter CNG. Stuk voor stuk bestelauto’s die hun sporen allang verdiend hebben, maar die als aardgasauto’s in Nederland nog niet veel potten hebben kunnen breken. Hier komt een kip-eiverhaal om de hoek kijken. In Nederland zijn nog altijd maar een handjevol tankstations waar je aardgas kunt tanken. Om die reden is er weinig vraag naar aardgasauto’s en worden bestelauto’s op CNG die in het buitenland allang verkocht worden hier niet geïntroduceerd. Maar het tij keert. De hang naar duurzaam vervoer zorgt ervoor dat aardgas meer en meer in beeld komt als brandstof voor auto’s. En dat zorgt een gestaag op gang komende stroom bestelauto’s op CNG.
Wij selecteerden uit het aanbod deze vier auto’s. Graag hadden we ook nog de Fiat Ducato CNG erbij gehad, maar die komt ongeveer op de markt als u deze woorden leest. Omdat aardgasauto’s nog niet veelgevraagd zijn, kostte het veel moeite dit kwartet samen te stellen. De hier gereden auto’s zijn een dwarsdoorsnede van wat er te krijgen is in de klasse 2,8 tot 3,5 ton. Let er goed op dat de auto’s onderling nauwelijks te vergelijken zijn. We leggen bij de besprekingen van de auto’s minder als anders de nadruk op zaken als comfort en laadruimte, maar kijken juist intens naar het rijden op aardgas met deze modellen.
Ford Transit 350M 2.3 CNG
Eerste stapjes
Wij zien u verbaasd kijken bij het aanschouwen van deze Transit CNG: is die al op de markt dan? Nee, en dus moeten we een enorme pluim uitdelen aan Ford Nederland. Die durfden het aan om de Transit CNG in te zetten voor deze multitest, terwijl de auto ook door hen zelf nog beproefd wordt en de aftersales wordt voorbereid. Het is de bedoeling dat de Transit CNG in het najaar in Nederland op de markt komt. De Transit is bij Ford-dochter CNG Technik in het Duitse Mainz omgebouwd tot Transit CNG. Onder de laadvloer zitten drie aardgastanks van 136 liter. De tanks zijn zo goed weggewerkt dat de laadruimte en het volume ervan hetzelfde is als bij andere Transits van deze afmetingen. Ook heeft de Ford nog een benzinetank van 80 liter. Samen genoeg voor een actieradius van 925 km. Op CNG komt u 225 km ver. In de nog steeds erg comfortabele en van veel bergruimte voorziene cabine zit op het dashboard een kleine afleesunit met vier lampjes en een knopje. Bij volle CNG tanks branden alle lampjes. Hoe verder je rijdt, hoe minder lampjes er nog branden. Bij onze verbruikstest ging het eerste lampje al uit na 28 km. Dat lijkt ons niet in overeenstemming met de inhoud van de tanks en het verbruik. Zijn alle CNG-tanks leeg, dan schakelt de Transit automatisch over op de benzinetank (wel zorgen dat daar genoeg in zit!). Zelf schakelen tussen CNG en benzine kan ook, met het knopje onder de lampjes. Tanken met de Transit CNG is doodeenvoudig, nog makkelijker dan het tanken van LPG. Achter de tankklep zitten CNG-nippel en benzine-opening gebroederlijk naast elkaar. De Transit toont zich onderweg best stil, al draait de motor flink wat toeren: 3550 bij 120 km/h. Dat mag op het conto van de benzinemotor worden geschreven, die ook wat trager is dan de gemiddelde diesel. De harde winden in onze testweek zorgden nog eens voor wat extra vertraging. Supersnel ging het zeker niet met de Transit CNG. De Transit levert op een dieselaangedreven versie door het gewicht van de tanks ongeveer zo’n 250 kg aan laadvermogen in, maar komt nog altijd op een respectabele 1350 kg. Ook het brandstofverbruik stemt tot tevredenheid.
+ brandstofverbruik
+ laadvermogen
– Hoog toerental
– wat onduidelijke indicator CNG
Iveco Daily 3.0 HPI 35S14CNG
Net echt
De Iveco Daily is eigenlijk amper een bestelauto te noemen, met zijn chassisopbouw en forse carrosserie. Hij ziet er van binnen en van buiten nog best goed uit, maar zeker de harde materialen in bijvoorbeeld het dashboard laten zien dat de Italianen snel met wat beters moeten komen. Daar doet de heerlijke luchtgeveerde ISRI-stoel in deze auto niets aan af. Iveco is al wel lang met aardgas bezig, zelfs in haar trucks. De Iveco Daily onderscheidt zich van de andere auto’s in deze test door het feit dat hij monofuel is, d.w.z. hij kan alleen op aardgas rijden. De motor die Iveco als basis voor deze auto gebruikte is speciaal ontwikkeld om op aardgas te lopen. Het is overigens een ottomotor met een turbo en multipointinjectie. Het is een motor die qua karakter dicht aanschurkt tegen een dieselmotor. Dat is uiterst prettig. Er is zelfs iets van een lichte dieselroffel waarneembaar. Het klinkt vertrouwd. Het koppel is aangenaam hoog, de toeren zijn met 2400 bij 120 km/h aangenaam laag. Dat komt ook omdat de Daily een zesversnellingbak heeft, die helaas wat hakerig schakelt. Bij de acceleratietests was de Daily verbazend rap, ondanks zijn gewicht van bijna 2,5 ton. Hij slurpt wel snel zijn gastanks leeg. In de forsbemeten laadruimte mag nog altijd 1055 kg mee. De nippel om te tanken zit op dezelfde plaats als waar anders de brandstofopening zou zitten: naast de linkerdeur. Een nadeel is wel dat de tankschroefdop niet extra afsluitbaar is en dus makkelijk ontvreemd kan worden. Tijdens de korte rit naar het tankstation in Duitsland haalden we met de Iveco makkelijk de 150 km/h. De Daily onderscheidt zich ook door het feit dat hij af-fabriek leverbaar is. Een kanttekening die we moeten maken is dat de Daily doordat hij enkel op aardgas rijdt een beperkte actieradius heeft. Het is dus altijd goed opletten hoe ver je verwijdert bent van het dichtstbijzijnste CNG tankstation!
+ af-fabriek leverbaar
+ karakter van een diesel
– beperkte actieradius
– onhandige tankdop
Mercedes-Benz Sprinter 316 NGT
Beproefde techniek
Mercedes-Benz timmert inmiddels ook in Nederland met haar aardgasmodellen flink aan de weg. Hamer Techniek uit Apeldoorn rijdt onder meer rond met Sprinters op aardgas. Mercedes tooit haar CNG-auto’s met de term NGT, wat staat voor Natural Gas Technology. Onze testauto was een 316 NGT met hoog dak. Hij was volgepakt met accessoires, waarbij we het keyless entry systeem even willen noemen, want dat werkt erg prettig. De zijschuifdeur gaat vanzelf open als je in de buurt komt! De motor van de 316 NGT is een 1,8 bivalente motor, geschikt dus voor CNG èn benzine, afkomstig uit de E-klasse personenauto. Mercedes werkt al langer met CNG-techniek in haar personenauto’s. Dat merk je, want de techniek komt verfijnd en beproefd over. De motor levert 156 pk en een koppel van 240 Nm. Daarvoor moeten wel 3000 toeren worden gedraaid. Op de snelweg, bij 120 km/h, draait de motor ook 3000 toeren per minuut, ook al zit er aan de motor een zesversnellingsbak vast. Maar ja, op andere brandstoffen dan diesel draait het nu eenmaal een tandje hoger. Het wordt echter nooit onaangenaam lawaaiig in de auto. Een pluim verdient Mercedes voor de uiterst gebruiksvriendelijke verbruiksmeter van de Highline-uitvoering, en de bijbehorende knoppen op het stuur. Daarmee switch je zonder je handen van het stuur te halen makkelijk tussen ‘Erdgas’ en ‘Benzin’. Daarnaast krijg je een seintje als je drie gastanks bijna leeg zijn. Met zijn 124 liter CNG komt de Benz bijna 200 km ver. Optioneel zijn drie extra gastanks te leveren, waarna het volume op 208 liter komt. Het verbruik zou nog iets beter mogen. Gelukkig heeft de Sprinter ook nog een 100 liter grote benzinetank. In de laadruimte van de Sprinter NGT vonden wij een prachtige inrichting van Bott Vario, maar geen CNG gastanks. Die zitten namelijk allemaal onder de auto weggewerkt. De Mercedes mag 1260 kg aan laadvermogen meenemen, en dat is ongeveer 200 kg minder dan een vergelijkbare Sprinter op diesel. De Mercedes-Benz Sprinter NGT is af-fabriek leverbaar. De vanaf-prijs (niet naar al die extra’s kijken) is zeer aanvaardbaar.
+ prima bediening CNG/benzine
+ zesversnellingsbak
– beperkte actieradius op CNG
– verbruik zou iets beter mogen
Volkswagen Transporter 2.0 CNG
Succes op aardgas
De Volkswagen Transporter behoeft natuurlijk geen introductie. Deze bestseller heeft zich door de decennia heen keer op keer bewezen, en zelfs anno 2008 draait hij, als T5 inmiddels, nog steeds prima mee. De carrosserie en de cabine doen uiterst bekend aan. Het is misschien allemaal niet zo spannend, het is wel allemaal kwalitatief prima. Dat het langzaamaan tijd wordt voor een nieuwe Transporter, is wel duidelijk. VW kan nog veel beter dan dit. De Transporter die wij kregen was echt kaal uitgevoerd. Er zat zelfs geen tussenschot in, wat zorgde voor veel lawaai tijdens het rijden. De 2.0 bivalente motor levert 115 pk en moet er hard aan trekken om die op het asfalt te krijgen. De motor maakt veel toeren: 3800 bij 120 km/h, meer dan dan de andere hier geteste bivalente modellen. Daarbij heeft de motor in CNG-modus af en toe een wat onrustige loop. Vreemd, want het lijkt technisch bij VW allemaal goed voor elkaar. De Transporter CNG wordt weliswaar niet af-fabriek geleverd, maar later omgebouwd bij PrinceGas, een erkende VW-partner in Duitsland. Net als andere bivalente modellen start en loopt de VW op benzine totdat de motor wat op temperatuur is. Dan is er (dankzij dat ontbrekende tussenschot) een lichte klik hoorbaar en verder onmerkbaar rijdt de auto verder op aardgas. De VW lijkt wat traag te reageren bij lage toeren, maar in de acceleratietest komt hij niet slecht voor de dag. Ook in de verbruikstest doet hij goed mee. Hij komt met zijn benzinetank erbij zelfs 1020 kilometer ver. De Transport heeft een totaalgewicht van 2,8 ton. Het laadvermogen bedraagt 950 kg, zo’n 150 kg minder dan bij een Transporter op diesel. De Transporter CNG is overigens ook verkrijgbaar als monovalente versie. Dan heeft hij 190 liter CNG aan boord en wordt het benzinetankje echt een noodvoorziening: het meet slechts 15 liter en is hopelijk net toereikend om het eerstvolgende aardgastankstation te bereiken.
+ Kwalitatief prima auto
+ Hoge actieradius
– Weinig trekkracht in lage toeren
– Motor wat onrustige loop
Conclusie
Een week lang reden we in het kwartet bestelauto’s op aardgas rond. In weer en wind mag wel gezegd worden, want Pluvius en consorten waren ons niet goed gezind. Regen en wind geselden en rukten aan de auto’s tijdens de metingen, wat zeker bij de acceleratietests wat invloed had. Dat doet echter niets af aan de algemene prestaties van de bestelauto’s: die zijn stuk voor stuk goed te noemen. Een bestelauto op aardgas kan als prima alternatief dienen voor een auto op diesel, als het op de prestaties en betrouwbaarheid aankomt. Daarnaast is aardgas zoals gezegd een flink schonere brandstof dan diesel, met een nihile uitstoot aan roet en fijnstof. Ook als het om CO2-uitstoot gaat, scoort aardgas beter dan veel oudere bestelauto’s. Nieuwe bestelauto’s op diesel presteren op dat punt bijna net zo goed.
De vier geteste auto’s onderling vergelijken gaan we hier niet doen. Daarvoor verschillen ze veel te veel van elkaar in afmetingen, gewicht en motorisering. Opvallend is wel dat we bij bijna alle auto’s het ouderwetse dieselgevoel misten. Die gezellige dikke brom, dat forse koppel. Een lichte klop en een groot koppel vonden we wel bij de Iveco Daily, de enige monovalente auto in deze test. De Mercedes-Benz vonden we het meest verfijnd overkomen als het om techniek gaat. Ford verdient applaus om met hun Transit CNG, nog niet eens op de markt, aan deze test mee te doen en gewoon prima te presteren. Volkswagen gaat met haar brandnieuwe Transporter vast goed scoren.
Aardgas is eigenlijk maar een raar goedje. Het is een natuurproduct, en dat betekent dat het gehalte aan methaan kan variëren. Bestelauto tankte zogeheten L-gas. Door de lagere energiewaarden zijn de prestaties van auto’s met L-gas wel tot zo’n 15 procent lager als die van auto’s op H-gas. Fabrikanten noemen bij de prestaties van hun CNG-auto’s steevast die gemeten op H-gas op, vandaar dat de verbruikscijfers en actieradia in de brochures wat verschillen van de cijfers in deze multitest. Ook compressie en andere factoren hebben invloed op aardgas tanken. Zo tankten wij een aantal malen meer liters aardgas dan er logischerwijs in de tank paste. Gebruik de door ons gedane metingen wat betreft verbruik en actieradia dan a.u.b. ook als richtlijnen.
Al met al bewijst aardgas zich in deze test als prima bruikbaar. Zeker als het in een bivalent voertuig wordt gebruikt kun je nog best ver komen. Wie alleen regionaal rijdt, kan het ook best af met aardgas alleen. Een aardgastankstation in de buurt is handig, maar die zijn er nog niet zoveel, maar het worden er snel meer (zie ook pagina 21). De mate van aanschaf van bestelauto’s op CNG is daarbij wel van invloed, dus wij zeggen: kopen die CNG-auto’s, dan komen er nog meer aardgasstations!
Tot slot: één woord hebben we nog niet genoemd. Veiligheid. Zit u daar echter niet over in. De slangen en CNG-aansluitingen zijn goed verzorgd en door de RDW goedgekeurd. De aardgastechniek is echt beproefd en veilig. Niet één keer snoven wij de bekende aardgaslucht naar binnen tijdens deze test. Dus u hoeft zich nooit, als u de auto uit bent en weer lekker binnen in uw bedrijf zit, af te vragen: ‘Heb ik het gas wel uitgedaan?’
