Koning Willem-Alexander heeft woensdagmorgen in Arnhem het Elaad Testlab geopend. In het testlab kunnen elektrische voertuigen, personenauto’s, maar zeker ook bestelauto’s en trucks getest worden samen met huidige en nieuwe laadinfrastructuur. Ook de invloed op het stroomnetwerk, zeker bij het (snel)laden van vrachtwagens, is een belangrijke focus van het Elaad Testlab.
“Dit Elaad Testlab is het snijvlak tussen elektriciteit en mobiliteit”, zei directeur Onoph Caron van Elaad bij de opening. “In dit testlab grijpt alles in elkaar: voertuigen, laadinfrastructuur en de grid. Ook netwerkbeheerders, hier vrijwel allemaal aanwezig, kunnen hier de samenwerking opzoeken. Want een snelle transitie naar elektrisch rijden is in ieders belang.” De ontwikkelingen in de transitie naar elektrische voertuigen gaan snel, merkte staatssecretaris Vivianne van Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat op. “Vier jaar geleden opende mijn voorgangster Stientje van Veldhoven al een testfaciliteit hier in Arnhem, maar die was al weer te klein. Dit E[laad Testlab neemt een belangrijke plek in het versnellen van de transitie naar elektrisch vervoer. Op deze plek gaat als eerste op grote schaal de operationele werking en gevolgen van een elektrische vrachtwagen, laadpaal en netwerk intensief onderzocht worden.” De netwerkbeheerders gaven hun blijk van goede wil in de vorm van een Smart EV charger voor zware voertuigen.
In het Elaad Testlab waren diverse workshops ingericht om de faciliteiten van het lab te tonen. Een daar van was het station van de ketentest. Daar wordt de onderlinge afstemming en communicatie tussen apparaten in de hele keten: elektrisch voertuig – laadpunt – systemen van laadpaalbeheerders en laaddienstverleners getest. Daar zou koning Willem-Alexander de openingshandeling verrichten door een DAF CF Electric huisvuilwagen via de laadkabel te verbinden met een laadpaal. Ondanks dat de verbinding tussen truck en laadpaal vaak getest was, kwam die niet tot stand toen de koning de stekker in de DAF plugde. Ook een tweede poging strandde, waarna de koning mondeling het Testlab voor geopend verklaarde. Het kleine incident toont echter daadwerkelijk aan dat de communicatie tussen voertuig, laadpaal en netwerk echt nog nader onderzoek behoeft.
Dat weten de mensen van Elaad Testlab ook. “Zeker als het gaat om het op grotere schaal dan nu vrachtwagens opladen, dat is nu nog een uitdaging”, zegt operationeel manager Thijs van Wijk van het Elaad Testlab. Zijn collega Nazir Refa, team lead data analytics bij Elaad, vult aan: “Op drukke plekken als depots of speciaal ingerichte plekken moet er nog wel werk verzet worden. Vergeet niet dat we wel veel geleerd hebben van het opladen van personenauto’s. Maar zware bedrijfswagens is een ander verhaal, dat klopt. Daarom gaan we juist dat hier in het Testlab allemaal onderzoeken.”
In het Testlab kunnen Nederlandse en internationale producenten van voertuigen, laadpaalfabrikanten en –beheerders, bedrijven die energiediensten leveren, netbeheerders en onderwijsinstellingen gebruik maken van de testfaciliteiten. Er is apparatuur aanwezig om de stroomkwaliteit te meten en er zijn laadpalen om in korte tijd en met hoge vermogens stroom te kunnen laden. Ook kan in het testcentrum de hele communicatieketen van voertuig, laadpaal en interactie met andere elementen zoals zonnepanelen worden onderzocht. Hiernaast is de digitale veiligheid van deze communicatie een aandachtsgebied.
Bij de ketentesten in het Testlab wordt getest of de onderlinge afstemming en communicatie tussen apparaten in de hele keten: elektrisch voertuig – laadpunt – systemen van laadpaalbeheerders en laaddienstverleners klopt. Of eventueel in combinatie met een slim energiesysteem thuis (home energy management systeem) – eventuele andere stroomvragers en aanbieders binnen het lokale netwerk zoals warmtepompen en zonnepanelen – en het onderliggende stroomnet. Hoe verloopt deze afstemming en waar ontstaan digitale spraakverwarringen, bijvoorbeeld doordat niet precies wordt voldaan aan bestaande standaarden en protocollen? Of misschien moet de taal nog wel ontwikkeld worden? Om zeker te stellen dat een dergelijke keten optimaal functioneert, test Elaad of de communicatie door keten goed (volgens standaarden) verloopt, dat de verschillende systemen ook daadwerkelijk de communicatie met andere systemen toelaten en of deze uitgewisselde informatie correct gebruikt wordt. Optimale onderlinge communicatie is complex, maar essentieel, dus die testen we in ketentests.
Om de veiligheid en betrouwbaarheid van elektriciteitsnet te kunnen waarborgen heeft ElaadNL samen met de netbeheerders aansluitspecificaties ontwikkeld. Hierin zijn de eisen van de netbeheerders vastgelegd, waaraan publieke laadpalen moeten voldoen voordat deze mogen worden aangesloten op het elektriciteitsnet. Denk hierbij bijvoorbeeld aan voldoende ruimte zodat de meter en de zekeringen gemonteerd kunnen worden en zodat de monteurs goed kunnen werken. In het Testlab van ElaadNL keuren de netbeheerders alle nieuwe laadpalen aan de hand van de aansluitspecificaties.
Kan elk voertuig probleemloos laden bij elk laadpunt? Of zijn er bepaalde modellen die bij bepaalde types laadpunten toch problemen hebben? Elaad streeft ernaar om alle publieke laadpunten op haar laadplein vertegenwoordigd te hebben zodat voertuigfabrikanten met nieuwe of aangepaste modellen een rondje Nederland kunnen doen bij Elaad.
Het laden van elektrische voertuigen kan gevolgen hebben voor de spanningskwaliteit. Als de omvorming die nodig is om wisselstroom (uit het net) om te zetten naar gelijkstroom (voor de batterijen in de auto) niet helemaal netjes gebeurt ontstaan er verstoringen welke invloed op de netspanning kunnen hebben. Omgekeerd kan slechte spanningskwaliteit gevolgen hebben voor het laden van elektrische voertuigen, omdat een verstoorde spanning resulteert in verstoorde stromen Het is zodoende belangrijk dat de omvormers niet teveel verstoringen generen, maar ook immuun zijn voor bepaalde verstoringen van de spanning. Beide aspecten worden getest op het Testlab van Elaad.
Op het Elaad Testlab wordt ook smart charging getest. De kern van slim laden is dat de auto wel ingeplugd staat maar het laden gestuurd wordt. Het opladen kan dus uitgesteld worden, of gestopt en daarna weer opgestart. Ook kan het laden met aangepaste (lagere of hogere) snelheid gaan omdat er bijvoorbeeld veel of weinig aanbod is van lokaal opgewekte duurzame stroom, om in te spelen op de energieprijzen of veel of weinig ruimte op het stroomnet in je wijk. Met de inzet van slim laden kunnen bovendien meer laadpalen worden aangesloten op het huidige stroomnet.
Laadinfrastructuur is meestal connected. Dat geldt voor alle publieke palen, maar ook voor thuislaadpunten. Zo moet het betalen geregeld worden via een backoffice-systeem, of het updaten van de software. Dat de laadpaal connected is, is heel handig want zo kun je ook het laden sturen. Maar het betekent ook dat cybersecurity cruciaal is, je wilt niet dat het laden van grote aantallen elektrische voertuigen gehackt kan worden. Niet alleen omdat dat heel vervelend kan zijn voor de consument, die bijvoorbeeld niet kan laden en dus niet rijden, maar ook omdat opgeteld al die elektrische voertuigen een groot vermogen hebben en als dat verkeerd gestuurd kan worden, het stroomnet ernstig verstoord kan worden. ElaadNL heeft met ENCS (European Network for Cybersecurity) requirements opgesteld waar publieke en private laadpalen aan moeten voldoen om een veilige laadinfrastructuur te creëren. De toepassing wordt getest op het Testlab.
